7524 Sayılı Kanun Sonrası İşverenlerin İlave İşçilik Maliyetleri

21.10.2024'te yayımlanan Centrum Time dergimizin 19. sayısında yer alan bu makalemize ve diğer içeriklere buradan ulaşabilirsiniz.

02.08.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 7524 Sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile sosyal güvenlik uygulamalarında önemli değişiklikler yapılmıştır.

Söz konusu yasa ile 15510 kodlu Beş Puanlık Prim Teşviki (EYT’li emeklileri çalıştıran işverenlere verilen teşvik) Eylül 2024 döneminden itibaren yürürlükten kaldırılmış bulunmaktadır. Yine yapılan düzenleme ile işverenlerce ödenen kısa vadeli sigorta kolları prim oranı Eylül 2024 döneminden itibaren geçerli olmak üzere prime esas kazancın %2’sinden %2,25’ine yükseltilmiş bulunmaktadır. Her iki düzenleme de işverenlerin işçilik maliyetlerini arttıran etki yapmış bulunmaktadır.

Bu makalemizde çalışma yaşamını ilgilendiren son kanuni düzenlemeler ile işverenlerin artan sosyal sigortalar primi maliyetleri incelenmiştir.

Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Oranının Artırılması

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %2dir ve bu primin tamamını işveren ödemektedir.

Bu Kanunun 28. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81. maddesinde yapılan değişiklikle, kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2’den %2,25’e artırılmıştır.

Ayrıca bu oranı %1,5 oranına kadar düşürmeye ya da %2,5 oranına kadar artırmaya ilişkin Cumhurbaşkanına yetki verilmektedir.

Düzenleme 1 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Kısa Vadeli Sigorta Primi 5510 sayılı Kanunun 3’üncü maddesi çerçevesinde “İş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigorta kolları”nı kapsayan sigortalılık primini ifade etmektedir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının c) bendinde; “Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %2’sidir. Bu primin tamamını işveren öder. Bu oranı %1,5 oranına düşürmeye ya da %2,5 oranına artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir. 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi yer alan kısa vadeli sigorta kolları primin tamamı işverenin payı olarak ödenmektedir.

İlgili düzenleme kanunun yayımını takip eden aybaşından itibaren yürürlüğe gireceğinden yeni oran 2024 yılı Eylül ayı beyannamesi/bildirgesi ile birlikte yürürlüğe girmektedir. Başka bir ifade ile düzenleme 2024 yılı Eylül ayına ait Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nden geçerli olmak üzere uygulanacaktır. İlgili düzenleme bir işverene bağlı olarak sigortalı bildirilen tüm sigortalıları kapsamaktadır.

Getirilen düzenleme ile işverenlerin işçilik giderlerinde ilave bir yük oluşmuş bulunmaktadır.

İşverene ilave maliyet, sigortalının asgari ücret ile tavan ücret arasındaki hangi tutardan bildirildiğine göre değişiklik göstermektedir.

Eski ve yeni orana göre ödenecek fark prim tutarı aşağıdaki gibidir:

• Asgari ücretli bir personelin işverene ilave maliyeti:

Eski orana göre ödenen prim tutarı: 20.002,5 x %2 = 400,05 TL

Yeni orana göre ödenecek prim tutarı 20.002,5x %2,25 = 450,06 TL

İlave Prim Maliyeti: 450,06 - 400,05 =50,01 TL’dir.

• SGK’da tavan ücret alan bir personelin işverene maliyeti:

Eski orana göre ödenen prim tutarı: 150.018,75 x %2 = 3.000,38 TL

Yeni orana göre ödenecek prim tutarı 150.018,75 x %2,25 = 3.375,42 TL

İlave Prim Maliyeti: 3.375,42 – 3.000,38= 375,04 TL

5 Puanlık SGDP Prim Teşvikinin Kaldırılması

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanuna 01.03.2023 tarihli ve 7438 sayılı Kanunla eklenen Geçici 95 inci madde ile 2023 yılında yapılan EYT Düzenlemesi kapsamında yaşa tabi olmadan emekli olanların aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde işverenlere verilen beş puanlık prim indirimi uygulaması getirilmişti. Böylece hem işverenlerin maliyetinin azaltılması hem de bireylerin emekli olduktan sonra kayıt dışı çalışmalarının önüne geçilmesi, kayıtlı olarak çalışmaya devam etmeleri amaçlanmaktaydı.

Yeni düzenleme ile işverenlere verilen beş puanlık prim indirimi tümüyle ortadan kaldırılmıştır. Düzenleme yalnızca EYT Teşviki alan 15510 teşvikinden yararlanan sigortalıları kapsamaktadır.

Bu Kanunun 30 uncu maddesi ile 5510 sayılı Kanunun geçici 95 inci maddesinde yapılan değişiklikle, 5 puanlık SGDP prim teşviki kaldırılmıştır.

Düzenleme 1 Eylül 2024 tarihinde yürürlüğe girecektir. 2024/09 dönemine ait verilen bildirgelerde teşvik uygulanmayacaktır.

Söz konusu düzenleme ile işverenlerin işçilik giderlerinde ilave bir yük oluşmuş bulunmaktadır. İşverene ilave maliyet işçinin asgari ücret ile tavan ücret arasında hangi tutardan bildirildiğine göre değişiklik göstermektedir.

Eski ve yeni düzenlemeye göre ödenecek fark prim tutarı aşağıdaki gibidir:

• Sigorta Primine Esas Kazanç Alt Sınırından (Brüt Asgari Ücret üzerinden) çalışan bir sigortalı için son düzenleme sonrası işverene ilave maliyet:

5 Puanlık EYT teşviki uygulanmaması halinde sigortalı başına artacak aylık prim borcu tutarı: 1.000,13 TL’dir.

• Sigorta Primine Esas Kazanç Üst Sınırından (Brüt Asgari Ücretin 7,5 katı üzerinden) çalışan bir sigortalı için son düzenleme sonrası işverene ilave maliyet:

5 Puanlık EYT teşviki uygulanmaması halinde sigortalı başına artacak aylık prim borcu tutarı: 7.500,94 TL’dir.

SONUÇ

Söz konusu yasa ile 15510 kodlu Beş Puanlık Prim Teşviki (EYT’li emeklileri çalıştıran işverenlere verilen teşvik) yürürlükten kaldırılmış bulunmaktadır. Bu düzenleme ile işverenlerin işçilik giderlerinde ilave bir yük oluşmuş bulunmaktadır. Düzenleme yalnızca EYT Teşviki alan 15510 teşvikinden yararlanan sigortalıları kapsamaktadır.

İşverenlerin işçilik maliyetlerini artıran bir diğer önemli düzenleme ise işverenlerce ödenen kısa vadeli sigorta kolları prim oranının %2’den %2,25’e yükseltilmiş olmasıdır. Bu düzenleme ile de işverenlerin işçilik giderlerinde ilave bir yük oluşmuş bulunmaktadır

Bu son iki düzenleme de makalemizde ayrıntılı anlatıldığı üzere işverenlere ilave prim yükleri getirmiş bulunmaktadır. İşverenlere getirilen ilave işçilik yüklerinin temel amacı SGK’nın bütçesine destekte bulunarak sosyal güvenlik bütçesine gelir yaratmak ve açıkları kapatmaktır.

Ancak, 5510 prim teşvikinin kaldırılmasının SGK’nın prim gelirlerini arttırmak bir yana emekli çalışanlar arasında kayıt dışılığı arttırmak suretiyle prim gelirlerinde düşüşe yol açması ve aktif sigortalı sayısını olumsuz etkilemesi söz konusu olabilir.