Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Sahte, Kontrollü, Şüpheli İşyerleri İle İlgili Yapılacak İşlemler Genelgesi Yayımlanmıştır

Sosyal Güvenlik Kurumu (Kurum) tarafından, sahte işyeri ve sahte sigortalılık konularını içeren ve muhtelif zamanlarda yayımlanan genel yazı ve e-postaların güncel çalışma ve bilgiler ışığında yeniden ele alınarak birleştirilmesini sağlamak ve sigortalı çalıştırılmamasına rağmen Kuruma bildirimde bulunulması halinde Kurum tarafından yapılacak iş ve işlemleri açıklamak amacıyla “12.08.2021 tarihli ve 2021/27 sayılı Genelge” yayımlanmıştır.

Söz konusu genelgenin detaylarına ilişkin açıklamalarımız aşağıda yer almaktadır.

SAHTE, KONTROLLÜ VE ŞÜPHELİ İŞYERİ TANIMLAMALARI

Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan denetimler sonucunda;

• “Sahte İşyeri” tescili yapıldığı tespit edilen işyerleri sisteme “Sahte İşyeri” olarak,
• Sahte işyerlerinin belirgin özellikleri de dikkate alınarak tespit edilen kriterler kapsamında Kurumda tescilli bulunan işyerleri arasında sahte olma potansiyeli yüksek olan işyerleri “Kontrollü İşyeri” olarak,
• “Sahte İşyeri” olarak tanımlanmış olan işyerlerinin, işverenlerinin, gerçek kişi olması halinde TC Kimlik Numarası (TCKN), tüzel kişi olması halinde Vergi Kimlik Numarası (VKN) ile tüzel kişiliği oluşturan ortakların TCKN/VKN anahtar olarak kullanılmak suretiyle bu kişiler adına aynı veya farklı sosyal güvenlik merkezlerinde tescil edilmiş/edilecek diğer işyerleri ile bu gerçek veya tüzel kişilerin ortak/üst düzey yönetici olduğu/olacağı diğer işyerleri, sistem tarafından “Şüpheli İşyeri” olarak

tanımlanacaktır.

SAHTE İŞYERİ HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER

Sahte işyeri, yeni işyeri dosyası tescil edilmeksizin Kurumda tescilli bulunan ve gerçekte var olan faal veya gayri faal bir işyerini devralmak ya da bu işyeri işvereni olan şirketin hisselerini satın almak veya gayri faal olan işyerlerinin e-bildirge şifrelerini usulsüzce kullanmak suretiyle, bu işyeri dosyaları üzerinden gerçekte hiçbir ticari ve mesleki faaliyette bulunmadan sahte sigortalılık bildirimi yapmak amacıyla da kendini gösterebilmektedir.

Kurum tarafından sahte işyeri incelemesi sonucunda;

• Kontrollü, şüpheli listesinde olup da yapılan denetim sonucunda sahte olmadığı anlaşılan işyerlerine “Sahte Değil” (SD),
• Gerçek bir işyeri olduğu anlaşılmasına rağmen sahte sigortalı bildiriminde bulunduğu tespit edilen işyerlerine “Sahte Sigortalı Bildirmiş”(SB)

tanımlamaları yapılacaktır.

Gerçek ve eylemli çalışanların da bulunduğu gerçek işyerlerinden bildirim yapılan aynı aylarda sahte sigortalı/sigortalıların da bildirildiğinin tespit edilmesi durumunda ise işyeri sahte olarak değerlendirilmeyerek sigortalı sahte sayılmak üzere sahte sigortalıların hizmetleri iptal edilecektir.

Sahte işyeri veya sahte sigortalılık tespit edilen denetim raporlarıyla ilgili Kurum tarafından yapılacak işlemler aşağıdaki gibidir:

• İşyerinin sahte olduğunun tespit edilmesi halinde, düzenlenecek raporun bir suretinin işyerinin Muhtasar Beyannamesinin/Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin (MPHB) verildiği yetkili vergi dairesine gönderilecektir.
• Sahte hizmet kazandırmak suretiyle sağlık hizmetleri ve diğer haklardan, ödeneklerden yararlanılması ile gelir veya aylık bağlatılması nedenleriyle Kurumun yanlış işlem ve ödeme yapmasına sebebiyet veren ve bu suretle adına borç tahakkuk ettirilen ve/veya borç tahakkuk ettirilmesine neden olan kişiler hakkında Kurum zararı da belirtilerek Türk Ceza Kanunu’nun 204., 206. ve 207. maddeleri kapsamında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacaktır.
• Kuruma sahte işyeri ve/veya sahte sigortalı bildiriminde kastı veya kusuru bulunduğu tespit edilen meslek mensubu hakkında Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğine bilgi verilecektir.
• Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerde sahte veya gerçek işyerinden sahte sigortalılar adına yapılan bildirimlere ilişkin prim ve idari para cezası ödenmiş olduğunun tespiti halinde, ödenen primler ve idari para cezaları Türk Borçlar Kanununun 81. maddesi ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin ek 7. maddesine istinaden Kuruma irat kaydedilecek, sahte sigortalılar adına yapılan bildirimlerden kaynaklanan primlerin ve idari para cezalarının ödenmemiş olması halinde ise tahsili cihetine gidilmeyecektir.
• Geçici iş göremezlik ve emzirme ödenekleri, sahte sigortalı olduğu tespit edilenlerin kullanmış oldukları iyileştirme vasıtası, ortez ve protez giderlerinin tahsili, genel sağlık sigortası tescillerinin yapılması/düzeltilmesi, 5510 sayılı Kanunun 4/1-(b) maddesi kapsamında sigortalılığı olduğu anlaşılanlarla ilgili tescillerinin yapılması/düzeltilmesi ve gelir/aylık ile ilgili değerlendirme yapılmak üzere ilgili birimlere raporun bir suretinin intikal ettirilmesi gerekecektir.
• Asgari işçilik hesaplaması yapılmış ve ilişiksizlik belgesi düzenlenmiş işyerlerinde, ilişiksizlik belgesinin verildiği tarihten sonra o işyerinde sahte sigortalılık nedeniyle hizmet iptali olması durumunda asgari işçilik hesabı yeniden yapılacaktır.
• “Sahte işyeri” tanımlaması yapılan işyeri dosyaları üzerinden Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi “I”, dört aylık sigorta primleri bordroları ise “T” kodu girilerek, hizmet iptal edilecek, bu işyerlerinden sigortalı adına hizmet bildirimi ve hizmet birleştirme işlemi yapılmayacaktır.
• “Sahte işyeri” tanımlaması yapılan işyeri dosyaları üzerinden Kuruma verilen sigortalı işe giriş/işten ayrılış bildirgesi iptal edilecektir.

Yapılan inceleme ve denetimler sonucunda sahte olduğu tespit edilen işyerlerinden yapılan sahte sigortalı bildirimlerinden dolayı Kuruma verilmiş olan her bir asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgesinden tahakkuk etmiş damga vergisi borçlarının iptal edilmesine imkan bulunmamaktadır. Dolayısıyla, söz konusu borçların Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca takip ve tahsil edilmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda, sahte işyeri tescil ettirdiği tespit edilen kişilerce, sahte işyerlerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgesinden dolayı tahakkuk etmiş ve ödenmemiş damga vergisi ve buna ilişkin gecikme zammı borçları, aylık prim ve hizmet belgesinin iptal edilmesi üzerine sistem tarafından iptal edilmemektedir.

Diğer taraftan, sahte işyeri tescil ettirdiği tespit edilen kişilerce, sahte işyerlerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgesinden dolayı tahakkuk etmiş ve ödenmemiş damga vergisi borçları “2020/20 sayılı Genelge”de belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde terkin edilebilecektir.

Ayrıca, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinden dolayı tahakkuk etmiş damga vergisinin takip ve tahsilinden Gelir İdaresi Başkanlığı sorumlu olduğundan, sahte işyerlerinden bildirilen Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinden dolayı tahakkuk etmiş olan damga vergisi borçları için herhangi bir işlem yapılmayacaktır.

“Sahte İşyeri” olarak tanımlanan işyerlerinin e-Sigorta kullanıcı kodu ve şifresi sistem tarafından otomatik olarak askıya alınacağından, “Sahte İşyeri” olarak tanımlanmış olan işyerleri tarafından gerek e-Sigorta üzerinden gönderilen bildirimlerin yapılmasına gerekse e-beyanname üzerinden alınan muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyanına sistem tarafından izin verilmeyecektir.

Bu bakımdan, ünitece “Sahte İşyeri” tanımlamasının yapılması halinde, ayrıca bu işyerlerinin e-Sigorta kullanıcı kodu ve şifresinin askıya alınmasına gerek bulunmamaktadır.

Sahte tescilli işyerinin alt işvereni var ise bu alt işveren de sistem tarafından “Sahte İşyeri” olarak tanımlanacak olup, alt işverenin, gerçek kişi olması halinde TCKN, tüzel kişi olması halinde VKN ile tüzel kişiliği oluşturan ortakların TCKN/VKN anahtar olarak kullanılmak suretiyle bu kişiler adına aynı veya farklı sosyal güvenlik merkezlerinde tescil edilmiş/edilecek diğer işyerleri ile bu gerçek veya tüzel kişilerin ortak/üst düzey yönetici olduğu/olacağı diğer işyerlerine de otomatik olarak “Şüpheli İşyeri” tanımlaması yapılacaktır.

Asıl işverenin sahte tanımlaması kaldırılmadığı sürece alt işverenin de sahte tanımlaması kaldırılmayacaktır. “Sahte İşyeri” olarak tanımlanmış işyerlerine yeni alt işveren kaydı yapılamayacağı gibi tescil değişikliği (nakil, katılım, birleşme, devir ve intikal) işlemleri de yapılamayacaktır.

Ayrıca, sahte sigortalılar adına yasal süresi dışında yapılan bildirimlerden kaynaklanan idari para cezaları da iptal edilecektir.

KONTROLLÜ İŞ YERİ HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER

Kontrollü işyeri, merkez teşkilatındaki ilgili birim tarafından gönderilen listedeki işyerleri ve Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri tarafından sahte işyeri olma potansiyeli yüksek olduğu değerlendirilen işyerleri için manuel şekilde yapılacaktır.

Gönderilen listelerde yer alan işyerleri işyerinin sahte olup olmadığının tespiti amacıyla derhal denetime sevk edilecektir.

Kurumca belirlenen kriterlere göre sistem tarafından yapılan tespit üzerine alınan listeler vasıtasıyla “Kontrollü İşyeri” tanımlaması yapılan işyerlerinin işyeri yetkililerince, ilgili sosyal güvenlik merkezine müracaat edilerek e-Sigorta kullanıcı kodu ve şifrelerinin aktif hale getirilmesinin talep edilmesi halinde, Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servisi tarafından daha önce gönderilmiş ancak çeşitli nedenlerle tebliğ edilememiş yazıların (işyeri sicil ve işkolu kodu numarasını belirten yazının, idari para cezası yazıları, ödeme emirleri v.b.) işyeri yetkililerine elden tebliğ edilmesi ve işyerinin faaliyette bulunduğu adresin yerleşim belgesi veya vergi dairesi yoklama tutanağı ile kanıtlanması istenilecektir.

Bu şekilde yapılacak müracaatlar üzerine, işyerinde öncelikle fiili denetim yapılması, yapılan denetim sonucunda işyerinin “Sahte İşyeri” olmadığının anlaşılması halinde “Kontrollü İşyeri” tanımlaması kaldırılacaktır.

Ayrıca, diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler ya da kamu idarelerinden alınan belgelerden işyerinin sahte olduğuna dair herhangi bir hususun bulunması halinde bu işyerlerine de kontrollü kodu konulacaktır. Bu şekilde “Kontrollü İşyeri” tanımlaması yapılan işyerlerinin işyeri yetkililerince, işyerinin faaliyette bulunduğunun kanıtlanması istenilecektir.

Yapılacak müracaatlar üzerine, Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri tarafından belirlenen kriterlere göre konulmuş olan kontrollü işyeri kodu, işveren tarafından bu kriterlerin yerine getirildiğinin kanıtlanması ve ilgili servis tarafından “Kontrollü İşyeri” tanımlaması yapılmış olmakla birlikte işyerinin “Sahte İşyeri” olmadığının değerlendirilmesi halinde, ilgili dosya memuru tarafından “Kontrollü İşyeri” tanımlamasının kaldırılmasına ilişkin “Onay Yazısı” hazırlanacaktır.

Onay yazısı; ilgili dosya memuru, şef, merkez müdürlüğü bulunmayan illerde Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servisinin bağlı olduğu İl Müdür Yardımcısı, merkez müdürlüklerinde Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servisinin bağlı olduğu Merkez Müdür Yardımcısı (Merkez Müdür Yardımcısı olmayan merkezlerde Merkez Müdürü) tarafından imzalanarak tarih ve sayı verilerek tanzim edilecektir. Onay yazısının imzalanarak tarih ve sayı verilmesinin ardından tescil kütüklerindeki “Kontrollü İşyeri” tanımlamasının kaldırılması ve varsa adres değişikliklerinin sisteme kaydedilmesi amacıyla İşyeri Tescil ve e-Sigorta Servisine bildirilecektir.

Buna karşın, “Kontrollü İşyeri” olarak tanımlanmış olan işyeri işverenlerince, “Kontrollü İşyeri” tanımlamasının yapıldığı tarihten itibaren bir aylık süre içinde Kuruma müracaat edilmemesi veya edilmiş olmakla birlikte ilgili servis tarafından işyerinin “Sahte İşyeri” olup olmadığı hususunda tereddüde düşülmesi halinde, durum ilgili Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servisi tarafından Sosyal Güvenlik Denetmenleri Servisine intikal ettirilecektir. “Kontrollü İşyeri” olarak tanımlanmış olan işyerlerinden e-beyanname üzerinden muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyanına izin verilmeyecektir.

Buna göre, sistem tarafından sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyanına izin verilmeyen işyerleri hakkında yapılan araştırma ve inceleme sonucunda işyerinin sahte olmadığının tespit edilmesi halinde kontrollü işyeri tanımlamasının kaldırıldığına ilişkin yazı düzenlenecektir.

Kontrollü işyeri tanımlaması konulması nedeniyle verilemeyen beyannamelerin son verilme tarihi ile bu beyannamelerden kaynaklı tahakkuk eden primlerin son ödeme tarihi kontrollü işyeri tanımlamasının kaldırıldığına ilişkin yazının (Ek-4) işverene tebliğ edildiği ayı takip eden ayın 26’sı olarak sisteme girilecektir. Bu şekilde sisteme beyannamenin son verilme tarihi ile ödemenin son tarihi tanımlanan işyerleri için belirlenen tarihlere kadar beyannamelerin verilmesi ve primlerin ödenmesi halinde söz konusu yükümlülüklerin yasal süresinde yerine getirilmiş olduğu kabul edilecektir.

“Kontrollü İşyeri” olarak sisteme tanımlanmış olan işyerlerinin “Sahte İşyeri” olup olmadığı hususunda yapılacak yerel denetim ve gerektiğinde çevre araştırma işlemleri, denetim gerekçesinin denetim ve kontrolle görevli memura intikal ettiği tarihten itibaren en geç 15 günlük süre içinde sonuçlandırılarak düzenlenecek durum tespit raporu Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servisine intikal ettirilecektir.

Bu kapsamda, “Kontrollü İşyerinin” bilinen adreslerinde bulunup bulunmadığının ve başka bir adreste faaliyetine devam edip etmediğinin tespit edilmesi amacıyla bilinen adreslerinde Kurumca belirlenen kriterler doğrultusunda yerel denetim ve gerektiğinde çevre araştırması yapılacaktır.

Yapılan araştırma ve inceleme sonucunda;

a) İşyerinin sahte olmadığına ve bildirim yapılan kişilerin fiilen çalıştığına kanaat getirilmesi halinde;

• Kontrollü tanımlamasının kaldırılmasına karar verilecektir.
• Kontrollü kodunun kaldırıldığı tarihi takip eden altıncı ayın sonuna kadar bu işyerine tekraren kontrollü işyeri tanımlaması ve otomatik şüpheli işyeri olarak tanımlaması da yapılmayacaktır.
• Bu işyerlerinin; sahte olmadığı halde şüpheli ya da kontrollü listesine girmelerinden dolayı, yapılacak sonraki analizlerin ve tespitlerin tutarlığının sağlanabilmesi, işyerlerinin davranış kalıplarının izlenerek analiz edilebilmesi, tespit edilen işyerlerinin sınıflandırılabilmesi amacıyla, “Sahte Değil (SD)”şeklinde tanımlanması sağlanacaktır.

b) İşyerinin sahte olmadığına ancak aynı aylarda bildirimi yapılan kişilerin bir kısmının fiilen çalışmadıklarına kanaat getirilmesi halinde;

• Kontrollü tanımlamasının kaldırılması hususunda ara rapor düzenlenecektir.
• Bildirim yapılan kişilerden bir kısmının fiilen çalışmadıklarına ilişkin oluşan kanaatin tespit edilebilmesi ve rapora bağlanabilmesi amacıyla yapılacak incelemeler öncelikli olarak sonuçlandırılacaktır.
• Kontrollü kodunun kaldırıldığı tarihi takip eden altıncı ayın sonuna kadar bu işyerine tekraren kontrollü işyeri tanımlaması ve otomatik şüpheli işyeri olarak tanımlaması da yapılmayacaktır.
• Bu işyerlerinin; sahte olmadığı halde sahte sigortalı bildiriminde bulunan işyerleri davranış kalıplarının izlenerek analiz edilebilmesi, bunların sınıflandırılabilmesi amacıyla, ”Sahte Sigortalı Bildirmiş (SB)” şeklinde tanımlanması sağlanacaktır.

c) İşyerinin sahte olduğuna kanaat getirilmesi halinde;

• Kontrollü tanımlamasının kaldırılmaması hususunda ara karar verilecektir.
• İşyerinin Kanun kapsamına alındığı tarihten itibaren mi yoksa belirli bir tarihten itibaren mi sahte olduğu hususunda tespitin yapılabilmesi ve rapora bağlanabilmesi amacıyla yapılacak incelemeler öncelikli olarak sonuçlandırılacaktır.
• Düzenlenen raporlarda işyerinin gerçekte var olmadığının tespit edilmesi halinde (İşyerinin Kanun kapsamına alındığı tarihten itibaren mi yoksa belirli bir tarihten sonra mı) bu tespite ilişkin işyeri tescil programında gerekli tanımlamanın yapılması istenecektir.

ŞÜPHELİ İŞYERİ HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLER;

Otomatik şüpheli işyeri tanımlaması yalnızca sahte işyeri tanımlamasından dolayı yapılacak olup; kontrollü işyeri tanımlamasından dolayı otomatik şüpheli işyeri tanımlaması yapılmayacaktır.

Sistem tarafından yapılacak otomatik tanımlamanın eksiksiz olması için “Sahte İşyeri” olarak tanımlanmış olan işyerlerinin tescil bilgilerinin tam ve güncel olması gerekmektedir.

“Sahte İşyeri” olarak tanımlanmış olan gerçek kişi veya tüzel kişiler adına veya işverenin tüzel kişilik olması halinde ortak veya üst düzey yöneticileri adına yeni bir işyeri dosyası tescil edileceği ya da bu kişilerin tescil giriş veya tescil değişiklik ekranları vasıtasıyla sisteme ortak veya üst düzey yönetici olarak girileceği durumlarda, yeni tescil edilen veya tescil düzeltme işlemleri yapılan bu işyerleri için sistem tarafından otomatik olarak “Şüpheli İşyeri” tanımlaması yapılmakta olup “Bu işyerine şüpheli tanımlaması yapılmıştır. İşyerinin denetime sevk edilmesi gerekmektedir.” şeklinde uyarı mesajı verilmektedir.

Tescil giriş veya değişiklik işlemlerinin yapılmasının ardından uyarı mesajı verilen işyerlerinin “Sahte İşyeri” olup olmadığının tespiti için Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca işyerinde fiilen denetim yapılması gerektiğinden uyarı mesajının alındığı gün içinde Sosyal Güvenlik Denetmenleri Servisine bildirilecektir.

Denetim sonuçlanıncaya ya da işyerlerinin “Sahte işyeri” olduğuna ilişkin tanımlama yapılıncaya kadar “Şüpheli işyeri” tanımlaması yapılan işyerlerinden hizmet bildirilen sigortalıların hizmet bildirimi ve hizmet birleştirmesi yapılmaya devam edilecektir.

Diğer taraftan, “Sahte İşyeri” olarak tanımlanan işyerlerinin, işverenlerinin, gerçek kişi olması halinde TCKN, tüzel kişi olması halinde VKN ile tüzel kişiliği oluşturan ortakların TCKN/VKN anahtar olarak kullanılmak suretiyle bu kişiler adına aynı veya farklı sosyal güvenlik merkezlerinde, tanımlanma tarihinden önce tescil edilmiş diğer işyerleri ile bu kişilerin ortak/üst düzey yönetici olduğu diğer işyerleri için de sistem tarafından otomatik olarak “Şüpheli İşyeri” tanımlaması yapılacaktır.

“Şüpheli İşyerinin” sahte işyeri olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla yapılacak yerel denetim ve araştırma/inceleme işlemleri “Kontrollü İşyeri” hakkındaki açıklamalara göre yapılacaktır.

Denetim raporu ile “Şüpheli İşyeri” tanımlaması kaldırılan işyerine şüpheli tanımlamasının kaldırıldığı tarihi takip eden;

• Altıncı ayın sonuna kadar tekrar sistem tarafından şüpheli ya da manuel kontrollü tanımlaması yapılmayacak,
• Yedinci ayın ilk gününden itibaren bu işyerine tekrar sistem şüpheli ya da manuel kontrollü tanımlaması yapılacaktır.

“Şüpheli İşyeri” tanımlamasının kaldırılmasına karar verilmesi halinde, işyerinin şüpheli kodunun kaldırılabilmesi için sisteme “Sahte İşyeri” olarak tanımlanmış işyerleri için yapılan tanımlamaların kaldırılmasının beklenilmesine gerek bulunmamaktadır.

12.08.2021 tarihli ve 2021/27 sayılı Genelge’nin orijinal haline ulaşmak için tıklayınız.

Saygılarımızla,